یونی سواپ (Uniswap) چیست و چگونه کار می‌کند؟

Uniswap مجموعه‌ای از برنامه‌های کامپیوتری است که با استفاده از بلاک چین ارز دیجیتال اتریوم اجرا می‌شود و امکان تعویض توکن‌های غیرمتمرکزی را فراهم می‌کند که با کمک unicornها یا تک شاخ‌ها کار می‌کنند. به همین علت هم لگوی یونی سوپ‌ها را با اسب تک شاخ نمایش می‌دهند.

معامله‌گران می‌توانند توکن‌های اتریوم را در Uniswap مبادله کنند، بدون اینکه به سرمایه‌های شخصی نیاز داشته باشند. در همین حال، هرکس می‌تواند رمزارز خود را در ذخایر ویژه‌ای بنام استخرهای نقدینگی به عنوان وام قرار دهد و در ازای تامین بودجه‌ی این استخرها سود دریافت کنند.

یونی سواپ چیست؟

یونی سواپ یک پروتکل تبادل غیرمتمرکز و یک نرم افزار لایه باز است که بر روی اتریوم ساخته شده است. به عبارت دقیق‌تر، این یک پروتکل نقدینگی خودکار است که برای انجام معاملات در آن به هیچ بوکر یا بنیاد مرکزی نیاز نیست. Uniswap به کاربران اجازه می‌دهد بدون واسطه و بدون ایجاد هیچ سانسوری تجارت کنند.

اما منظور از نقدینگی خودکار چیست؟ خب واضح است! یونی سواپ با مدلی کار می‌کند که شامل ایجاد نقدینگی توسط تأمین کنندگان است. این سیستم مکانیسم قیمت گذاری غیرمتمرکز را فراهم می‌کند تا توکن‌های 20ERC- به طور یکپارچه و بدون نیاز به سرور کنترلی مبادله شوند.

از آنجا که پروتکل Uniswap غیرمتمرکز است، هیچ گونه فرایند لیست شده‌ای برای آن وجود ندارد. اساساً هر توکن ERC-20 می‌تواند وارد تراکنش شود به شرط آنکه یک حجم نقدینگی برای بازرگانان در دسترس باشد. در نتیجه پروتکل Uniswap به عنوان نوعی کالای عمومی عمل می‌کند.

پروتکل Uniswap توسط Hayden Adams در سال 2018 ایجاد شده است. اما ایده‌ی فناوری اساسی موجود در آن که الهام بخش اجرای آن بود، ابتدا توسط بنیان‌گذار اتریوم، جناب Vitalik Buterin مطرح شد.

Uniswap چگونه کار می کند؟

یونی سواپ با استفاده از طرحی به نام Constant Product Market Maker کار می کند که نمونه ای از مدل به نام Automated Market Maker (AMM) است. سازندگان بازار خودکار قراردادهای هوشمندی هستند که ذخایر نقدینگی یا مجموعه نقدینگی را در اختیار دارند که به عنوان وسیله‌ی انجام معاملات مورد استفاده قرار میگیرد. این ذخایر توسط سرمایه داران نقدینگی تأمین می‌شود.
درواقع هرکسی می‌تواند تأمین کننده نقدینگی باشد، تنها شرط آن این است که ارزشی معادل دو توکن را در استخر خود واریز کند. در ازای آن تاجران هزینه‌ای را به استخر پرداخت می‌کنند که با توجه به سهم تامین کننده از استخر، به آن‌ها پرداخت میشود. بیایید با جزئیات بیشتر به نحوه عملکرد آن بپردازیم.

ارائه دهندگان نقدینگی با واریز ارزش معادل دو توکن، یک بازار ایجاد می کنند. این توکن می‌تواند یک ارز اتریوم ETH و یک توکن ERC-20 و یا دو توکن 20ERC- باشد. این استخرها معمولاً از کوین‌های ثابت مانند DAI ، USDC یا USDT تشکیل شده‌اند.

مثلا مجموعه نقدینگی ETH / USDT را در نظر بگیرید. ما به بخشETH ، استخر x و به بخش USDT ، استخر y تعلق می‌دهیم. Uniswap این دو مقدار را گرفته و برای محاسبه‌ی نقدینگی کل، مقدار استخر‌ها را ضرب می‌کند که این را نیز k می‌نامیم. ایده اصلی Uniswap این است که k باید ثابت بماند، به این معنی که نقدینگی کل در استخر فیکس باشد.
بنابراین فرمول کل نقدینگی در استخر عبارت است از:   k = x * y

هنگام معامله چه اتفاقی روی می‌دهد؟

شاید با یک مثال بهتر بتوانید مفهوم را درک کنید. آلیس با استفاده از مجموعه نقدینگی ETH / USDT یک ETH به ارزش USDT300 خریداری می‌کند. با این کار او بخش USDT استخر را افزایش و قسمت ETH استخر را کاهش می‌دهد. این به معنای موثر افزایش قیمت ETH است. چرا؟ ETH پس از معامله کمتر میشود و ما می‌دانیم که کل نقدینگی (k) باید ثابت بماند. این مکانیسم همان چیزی است که قیمت گذاری را تعیین می‌کند. در نهایت، قیمت نهایی ETH براساس این است که تجارت صورت گرفته، مقادیر بین x و y را چه اندازه تغییر می‌دهد.

شایان ذکر است که این مدل از نظر خطی مقیاس بندی نمی‌شود. در واقع هرچه ترتیب بزرگتر باشد، تعادل بین x و y را بیشتر تغییر می‌دهد. این بدان معنی است که معاملات بزرگتر در مقایسه با معاملات کوچکتر، هزینه‌برتر می‌شوند و منجر به لغزش بیشتری می‌شوند. این همچنین بدان معنی است که هرچه حجم نقدینگی بزرگتر باشد، پردازش آن هم راحت‌تر است. چرا؟  چون در آن حالت تغییر بین x و y کمتر خواهد بود.

نحوه استفاده از Uniswap

Uniswap یک پروتکل منبع باز است، به این معنی که هر کسی می‌تواند برنامه‌ی احتیاجی خود را برای آن ایجاد کند. با این حال، یکی از متداول‌ترین روش بکارگیری یونی سواپ مراجعه به سایت app.uniswap.org یا uniswap.exchange است. مراحل استفاده از یونی سواپ به شرح زیر خواهد بود:

• به رابط Uniswap بروید
• کیف پول خود را وصل کنید. می‌توانید از MetaMask ، Trust Wallet یا هر کیف پولی که از اتریوم پشتیبانی می‌کند استفاده کنید
• توکنی ا که می‌خواهید با آن تبادل انجام دهید را انتخاب کنید
• بر روی توکنی که میخواهید با توکن خود جایگزین کنید کلیک کنید
• سپس دکمه‌ی swap را بزنید
• پیش نمایش معامله در پنجره باز میشود
• درخواست معامله را در کیف پول خود تأیید کنید
• صبر کنید تا معامله در بلاک چین Ethereum تأیید شود. می توانید وضعیت آن را در https://etherscan.io/ کنترل کنید

جمع بندی

Uniswap یک پروتکل مبادله‌ای ابتکاری است که بر روی Ethereum ساخته شده است. به هر کسی که کیف پول Ethereum دارد اجازه می‌دهد بدون دخالت هیچ سازمان مرکزی توکن‌ها را مبادله کند.
گرچه این پروتکل  نیز محدودیت‌های خود را دارد، اما این فناوری ممکن است پیامدهای مهیجی برای آینده مبادلات دیجیتالی داشته باشد. هنگامی که راه حل‌های مقیاس پذیری Ethereum 2.0 در شبکه فعال شدند، Uniswap احتمالاً می‌تواند از آنها نیز بهره مند شود.